Cele:

- kultywowanie tradycji obchodów Świąt Bożego Narodzenia,

- kształtowanie oczekiwanych  pozytywnych postaw,

- wzmacnianie więzi rodzinnych,

- uczestnictwo w budowaniu odpowiedniego klimatu wśród uczniów oraz odpowiedzialności za powierzone im zadania.

Scenografia: na niebieskim tle postacie aniołów, nad nimi gwiazda i napis: „Wśród nocnej ciszy”, w oddali choinka, stół nakryty białym obrusem, na którym jest opłatek oraz nakrycia stołowe, palą się świece.

PRZEBIEG UROCZYSTOŚCI :

Tradycje i zwyczaje świąteczne.

Narrator : Nasze święta obfitują w piękne tradycje przekazywane z pokolenia na pokolenie. O wielu zapomniano, ale niektóre przetrwały do dzisiejszego dnia i są pielęgnowane w polskich domach, wzbogacają nasze świąteczne przeżycia. Przypomnijmy sobie o nich. Bóg przyszedł na ziemię w osobie Chrystusa. Dzień poprzedzający narodzenie Jezusa to Wigilia tego wielkiego święta. Nich każdy z was to dziś zapamięta. To koniec adwentu, czasu zadumy i postu. Dzień, na który czekaliśmy po prostu. Dlatego godnie się do niego przygotujmy i w nastrój świąteczny teraz się wczujmy.

Tradycji chrześcijańskiej Boże Narodzenie to najważniejsze święto roku obchodzone na całym świecie. Z historii o narodzinach Dzieciątka wywodzą się różnorodne zwyczaje. Choć pobrzmiewają w nich także echa starszych pogańskich obrzędów. Adwent to okres przygotowań do Bożego Narodzenia. Wprowadzony do kalendarza kościelnego w V w. n. e. w krajach katolickich takich jak Polska czy Austria jest to tradycyjnie czas refleksji, postu i modlitwy.

Uczeń I : Z tego lasu co za rzeką, przyszła dzisiaj do nas.

Wyzłocona, wysrebrzona, pięknie przystrojona.

Aż zapada nagle wieczór za tym lasem, rzeką.

Pierwsza gwiazdka się zapala w niebie gdzieś daleko.

Śpiewanie  kolędy „ Wśród nocnej ciszy”.

Uczeń II: Choinka ,wyczaj to dawny, pochodzący jeszcze z czasów pogańskich, rozpowszechniony zwłaszcza wśród ludów germańskich. W dniach przesilenia zimy i nocy, kiedy to dnie stawały się coraz dłuższe zawieszano u sufitów mieszkań gałązki jemioły, jodły, świerku czy sosny jako symbol zwycięstwa życia nad śmiercią, dnia nad nocą, światła nad ciemnością. Kościół chętnie ten zwyczaj przejął, jako zapowiedź i znak, jako typ i figurę Jezusa Chrystusa. Na drzewku zawieszamy światła, gdyż Chrystus tak często siebie nazywał światłem. Zawieszamy na drzewku łakocie i ozdoby, aby w ten sposób przypomnieć dobrodziejstwa odkupienia. Zwyczaj ten rozpowszechnił się dzisiaj niemal po całym świecie. W Święta Bożego Narodzenia wystawia się choinki w kościołach i domach, na placach i w wystawowych oknach.

„Choinka”

Gdzieś w dalekim lesie przy sośnie

Choinka zielona rośnie,

Radość była ogromna, cieszyły się wszystkie dzieci,

I oto stoi ubrana, i lampkami świeci.

Pajacyk oczkiem mruga, jest krasnal, są ludki,

A pod choinką Mikołaj, rozdaje dzieciom podarunki.

Śpiew piosenki” Choinka”

Uczeń III: Żłóbek- podanie głosi, że żłóbek Pana Jezusa został już

w V w. przeniesiony z Betlejem do Rzymu i umieszczony w bazylice Matki Bożej Większej. Na  tę pamiątkę co roku pasterkę odprawiano w Rzymie w tymże kościele. Najpierw we Włoszech w uroczystość Bożego Narodzenia zaczęto wystawiać żłóbki na tle grot, dołączając do figur Świętej Rodziny aniołów, pasterzy itp. W Polsce głośne są szopki krakowskie, prawdziwe arcydzieła sztuki ludowej. Co roku urządza się ich wystawę na rynku krakowskim, przy pomniku Adama Mickiewicza.

Śpiew kolędy „Żłobie leży „

UCZEŃ IV: Kolędy – to obyczaj ludowy związany z okresem Świąt Bożego Narodzenia. Wywodzi się od rzymskich kolęd styczniowych, związanych ze świętem odradzającego się słońca. W swej pierwotnej szacie było to życzenie pomyślności w domu i gospodarstwie. Nie ma narodu katolickiego, któryby nie miał własnych kolęd. Gdyby je zebrać w jedną całość, powstałoby kilka tomów pokaźnych o bardzo bogatej treści i melodii. Polska należy do krajów posiadających w swym dorobku kulturalnym ponad 500 kolęd.

Śpiewanie kolędy „ Dzisiaj w Betlejem”

Uczeń V: Życzenia i prezenty- zwyczaj obdarowywania się w Święta Bożego Narodzenia prezentami , to zwyczaj bardzo dawny, sięgający czasów starożytnych, który łączono z nowym rokiem. Jest to piękny zwyczaj , symbol zbratania i miłości. Największy powód do radości mają w święta dzieci. Chrystus bowiem zjawił się w postaci dziecka, dlatego przede wszystkim dzieci czekają na podarki i prezenty gwiazdkowe.

Uczeń VI: Mikołaj- noc, śnieg, cisza, księżyc wstaje idą święci Mikołaje po ziemi. A świat nie wie jeszcze o tym, drzemią drzewa, ścieżki, płoty, otulone ich brodami srebrnymi. Nie śpij synku, gdy usłyszysz: „ Bóg się rodzi”. W nocnej ciszy są o krok, idą ścieżką, drogą, szosą, najcenniejsze dary niosą: miłość i dobroć. Dawno temu przez wszystkich kochany żył biskup Mikołaj- dobrze ludziom znany. Najuboższym chętnie z radością pospieszał, wszystkich nieszczęśliwych, zmartwionych pocieszał. Raz, gdy wśród ludności, wielki głód panował, nad smutnymi ludźmi biskup się zlitował. Od wioski do wioski schodził ziemi kawał, kupował moc chleba, biednym go rozdawał. Ratował on dzieci i starszych ratował, toteż pamięć o nim wdzięczny lud zachował.

Dzieci stają wokół Mikołaja i śpiewają piosenkę „Dziadzio Mikołaj”

Narrator: Święta Bożego Narodzenia tuż, tuż. Niebawem spędzimy je w gronie rodzinnym. Postarajmy się dzisiaj przenieść namiastkę naszych tradycji świątecznych do szkoły, aby wśród przyjaciół przeżyć chwilę tego cudownego Bożonarodzeniowego nastroju miłości i radości.

Uczeń VII: Tradycje związane z Bożym Narodzeniem mają ciekawą, pełną niespodzianek historię. Poznając je, poznajemy cząstkę naszej kultury. Czy znacie jeszcze inne tradycje bożonarodzeniowe?

1. Dla kogo przygotowujemy dodatkowe miejsce przy stole wigilijnym?

Zróbmy wolne miejsce przy stole, połóżmy dodatkowe nakrycie. To dla naszych bliskich, aby z nami mogli spędzić święta. To też miejsce dla samotnej obcej osoby, która nie ma z kim podzielić się opłatkiem.

2. Czego wypatrujemy przed wieczerzą wigilijną?

Gdy choinka była wystrojona, a stół zastawiony z jadłem, wypatrywano pierwszej gwiazdy na pamiątkę tej, która przed wiekami w noc narodzin Chrystusa pojawiła się nad Betlejem.

3. Czym rozpoczynamy wieczerzę wigilijną?

Zapalmy świecę. W dniu wigilijnym zapalono ogień i trzymano go przez całą noc, aby wszyscy mogli się przy nim ogrzać. Pamiętaj, będą ludzie smutni, opuszczeni, niepotrzebni nikomu i nikt z nimi słowa nie zamieni. Nie zaprosi do swego domu. Weź do ręki biały opłatek, choćbyś nawet nie miał go z kim dzielić  i życz szczęścia całemu światu. Niech się wszystkie serca rozweselą. Już się podzielili opłatkiem rodzice, już złożyli wszystkim moc serdecznych życzeń.

Kiedy mama się dzieliła ze mną tym opłatkiem,

Miała w oczach łzy, widziałem otarła ukradkiem.

Nie wiem co też mama chciała szepnąć mi do ucha,

Bym na drzewach nie darł spodni, pani w szkole słuchał,

Niedojrzałych jabłek nie jadł, butów też nie brudził,

Nagle słyszę , mama szepce: „ Bądź dobry dla ludzi”.

4. Ile potraw należy postawić na wigilijnym stole?

Według dawnych zwyczajów liczba potraw wigilijnych powinna być nieparzysta, ponieważ zapewnia urodzaj w przyszłym roku. W biednych rodzinach podawano 7, a w bogatych 11 lub 13. Obecnie podajemy na wigilijny stół 12 dań na pamiątkę 12 Apostołów. W trakcie wieczerzy należy spróbować każdej potrawy, w przeciwnym razie, gdy nie spróbujemy, zabraknie jej w przyszłym roku.

Narrator: Oto pokaz staropolskich potraw na wigilijny stół.

Uczeń I: Na wigilijnym stole nie może zabraknąć orzechów. To symbol dostojnego życia i miłości.

Uczeń II: Barszcz wigilijny to postna zupa, przyrządzana na wywarze z jarzyn z dodatkiem kwasu chlebowego.

Uczeń III: Uszka do barszczu koniecznie z farszem grzybowym.

Uczeń IV: Ryba smażona na maśle.

Uczeń V: Kapusta z grzybami . Danie wykonane z kapusty kiszonej.

Uczeń VI: Wigilijny kompot z suszonych śliwek.

Uczeń VII: Staropolski piernik. Pyszne ciasto, na miodzie z dużą ilością orzechów.

Uczeń VIII:  Ciasto drożdżowe.

Uczeń IX: Kończy się wieczerzy czas. Na pasterkę proszą nas. To Msza św. o północy, więc się módlmy w  środku nocy. Za Jezusa dziecię małe i za święta nasze całe. Polskich kolęd wiele znamy, wiec Dzieciątku zaśpiewamy. 

Śpiewanie kolęd: „Pójdźmy wszyscy do stajenki”, „Lulajże Jezuniu”.

Narrator: W niektórych regionach Polski, przed pasterką, od domu do domu chodzili kolędnicy, życzyli szczęścia, a gospodarze obdarowywali ich smakołykami.

Kolędnicy: Gospodarze honorni, miejcie dużo w domu, co byście mieli scęście i urodzaj. Co by kasecką pszenicką umieli się dzielić ze wszyćkimi biedakami.

By wase obejście chronione było od piorunów, gradobicia i całego spalenia.

Diabeł: A jo diabeł wam nie zyce nic , a nic dobrego, ale też nie chce by w te święta stało się wam co złego.

Kolędnicy: Kto sanuje święta boże, temu Pon Bóg dopomoże.

Na Boże Narodzenie weseli się wszyćko stworzenie.

Na szczęście, na zdrowie na to Boże Narodzenie.

Piosenka „Mali kolędnicy”.

Narrator: Jak obecnie pielęgnujemy tradycje świąteczne?

Uczeń I: Kiedy gwiazdka jest już blisko to się zwykle tak przydarza, że wiem o tym bez pytania i bez kalendarza. Bo przedziwne rzeczy  wtedy widać wokół bezustannie. Ryby zamiast pływać w stawie, pluskają się w wannie. Jodły zamiast rosnąć w lesie, w mieście się zjawiają nocą. Wtedy, gdy widzę ryby w wannie, gwiazdki w śniegu, jodły w mieście, to już wiem, że lada chwila święta zaczną się nareszcie.

Uczeń II: Tak bardzo czekamy na te święta, cieszymy się, że są tuż, tuż.

A przecież nie chodzi o wymarzone prezenty. Boże Narodzenie to niezwykły czas wzajemnej bliskości i wybaczenia.

Uczeń III: Kiedy 24 grudnia zaświeci pierwsza gwiazdka, znak z nieba, zbieramy się do wigilijnej wieczerzy. Przełamując opłatek dzielimy się nim z innymi i przyjmujemy od nich najpiękniejszy prezent, życzenia. Zasiadamy do wigilijnego stołu, śpiewamy kolędy i ukradkiem zerkamy na podłogę pod choinkę.

Uczeń IV: Ze świętami Bożego Narodzenia nieodłącznie związany jest zwyczaj strojenia drzewka. Jest to jedna z najmłodszych tradycji świątecznych. Zwyczaj ten przywędrował do nas 100 lat temu z Niemiec.

Uczeń V: Dzisiaj stroimy naszą choinkę głównie kolorowymi bombkami i łańcuchami. Kiedyś było inaczej. Ozdabiano ją tym, co można było zjeść. Cukierkami, piernikami, orzechami, małymi jabłkami.

Uczeń VI: Na czubku choinki nie może zabraknąć gwiazdy, która oznacza gwiazdę betlejemską. Na niebie pokazywała ona trzem królom drogę do miejsca narodzin Jezusa.

Uczeń VII: W czasie wigilijnej wieczerzy pod biały obrus kładziemy siano na pamiątkę narodzin Dzieciątka, które leżało w żłóbku. Kiedyś ustawiano także w kątach izby snopy zboża. Miały one oznaczać urodzaj i dobrobyt.

Uczeń VIII: W  Boże Narodzenie wieszano u sufitu zielone pęki jemioły. Wierzono, że życzenia pod nią składane zawsze się spełniają. A pod jemiołą najprzyjemniej się całować.

Uczeń IX: W ten szczególny dzień dzielimy się z bliskimi opłatkiem. Jest to dzisiaj najważniejsza chwila wieczerzy. Przełamując opłatek dzielimy się z bliskimi radością i miłością.

Uczeń X: Wigilijny wieczór nie zapomniano o zwierzętach domowych, odwiecznych przyjaciołach ludzi. Zwierzętom dawano specjalne farbowane na czerwono i zielono opłatki.

Narrator: Po wigilii przychodzi czas na śpiewanie kolęd. To właśnie św. Franciszkowi przypisano ten zwyczaj, gdyż w jego szopce kolędy pojawiły się po raz pierwszy. Wielu ludzi uważa, że najpiękniejsze na świecie , są  nasze kolędy polskie, do których teksty napisali wybitni poeci. Są też kolędy zwane pastorałkami, śliczne i pogodne, niestety za mało znane. Zapraszamy na koncert pastorałek.

1. „Kiedy pierwsza gwiazdka błyśnie”.
2. „Skrzypi wóz”.
3. „Grudniowe noce”.
4. „O mój Jezusiczku”.
5. „Jest taki wieczór”.

A to nasze życzenia świąteczne;

Uczeń XI : Podzielmy się opłatkiem jak przodkowie nasi, bo dziś pokój idzie światem, żale, spory gasi. Podzielmy się radością i uśmiechem czystym i dobrocią , życzliwością. Z każdym sercu bliskim.

Uczeń XII: Gdy opłatkiem się łamiemy, to życzymy bliskim, żeby pokój był na ziemi i niósł radość wszystkim. Żeby słońce nam świeciło, raj był naokoło, żeby ludziom było tutaj dobrze i wesoło.

Uczeń XIII: Noworoczne życzenia, na świecie co roku to samo się zdarza, zostaje tylko jedna kartka z kalendarza. Ludzie na niej w myślach wypisują życzenia, by następny rok  smutki w radość przemieniał. A nocą, kiedy kartka spada i biją zegary, podnosi ją rok nowy, żegnając się ze starym. Trzeba mu pomagać, spełniać te życzenia, dom swój trzeba ulepszać, siebie na lepsze zmieniać.

Narrator: Wszystkim dzieciom, rodzicom i gronu pedagogicznemu życzymy błogosławieństwa Bożego, zdrowych i wesołych świąt. Zapraszamy do wspólnego składania sobie życzeń i dzielenia się opłatkiem.

Przy melodii kolęd uczniowie roznoszą wychowawcom klas własnoręcznie wykonane kartki świąteczne z życzeniami i opłatek.

 

Opracowała Anna Świst