Co kryje komputer? Co to jest Internet?

Informatyka
to dziedzina nauki zajmująca się przetwarzaniem informacji przy udziale komputera.

Bit (b)
najmniejsza niepodzielna jednostka informacji w informatyce; przyjmuje wartość 0 lub 1

Bajt (B)
porcja informacji złożona z 8 bitów; jeden bajt może przybierać wartości od 0 do 255 lub -128 do +128; w przybliżeniu można przyjąć, że jednemu bajtowi odpowiada jeden znak testu np: litera

Kilobajt (KB)
jednostka informacji równa 1024 bajtom (B)

Megabajt (MB)
jednostka informacji równa 1024 kilobajtom (KB)

Gigabajt (GB)
jednostka informacji równa 1024 megabajtom (MB)

Terabajt (TB)
jednostka informacji równa 1024 megabajtom (GB)

Procesor
główny element komputera, pobierający z pamięci operacyjnej instrukcje (rozkazy).

Mikroprocesor
procesor będący układem scalonym dużego stopnia scalenia. Wyróżnia się procesory 8- i 16-bitowe oraz 32-, 64- i 128-bitowe, wykorzystywane obecnie w komputerach i superkomputerach, jak i oprogramowania interfejsów.

Pamięć stała (ROM)
pamięć, której zawartość w czasie normalnej pracy komputera może być tylko odczytywana. Oznaczana od ang. skrótem (read only memory)→ pamięć tylko do odczytu.

Pamięć operacyjna (RAM)
pamięć komputera, w której zapisany jest wykonywany program oraz jego dane; procesor pobiera z niej realizowane rozkazy i ich argumenty, a także zapisuje wyniki. Jest niezbędna do pracy komputera. Oznacza się ją najczęściej skrótem RAM pamięć o dostępie swobodnym, której jest podstawowym rodzajem. Są zawsze mikroprocesorami; najważniejszymi parametrami p. jest liczba obsługiwanych rozkazów, częstotliwość taktowania, długość słowa danych (najczęściej 8, 16, 32, 64 lub 128 bitów) i czas trwania cyklu (wykonania jednego najprostszego rozkazu). Oznaczana od ang. skrótem (random access memory)→ pamięć o dostępie swobodnym.

Pamięć wirtualna
pamięć komputera traktowana jak pamięć operacyjna, lecz zapisywana najczęściej na dyskach twardych. Użycie pamięci wirtualnej umożliwia wykorzystanie większej ilości pamięci operacyjnej niż fizycznie zainstalowano w komputerze. Jest to konieczne w nowoczesnych systemach operacyjnych z graficznym interfejsem użytkownika. Ze względu na wolniejszy dostęp do pamięci dyskowej działa jednak wolniej od pamięci rzeczywistej (realizowanej fizycznie na układach scalonych).

Dysk twardy
dysk magnetyczny o dużej pojemności, w hermetycznej obudowie, najczęściej niewymienny, złożony najczęściej z wielu talerzy dyskowych, wirujących na 1 osi.

Monitor
urządzenie peryferyjne większości komputerów, przedstawiające informacje na ekranie kineskopu, wielobarwnym lub monochromatycznym (jednobarwnym). W komputerach przenośnych stosuje się wyświetlacze ciekłokrystaliczne lub plazmowe zamiast monitora ekranowego.

Mysz
urządzenie peryferyjne służące do komunikacji użytkownika z komputerem, mające postać pudełka z przyciskami (i ewentualnie rolkami). Może być przyłączane za pomocą kabla do złącza w komputerze (RS-232 lub PS/2) lub bezprzewodowe. Przesuwanie powoduje ruch kulki śledzonej przez czujniki wewnątrz urządzenia.

Kopia zapasowa
kopia danych wykonana na wypadek awarii systemu komputerowego. Regularne wykonywanie kopia zapasowa jest warunkiem bezpieczeństwa całego systemu. Do tworzenia kopia zapasowa używa się programów, które są w stanie automatycznie wykonywać kopię całości lub części danych zapisanych w komputerze na nośniku o dużej pojemności.

Karta
podzespół komputera w postaci płytki drukowanej, podłączany za pomocą standardowych Interfejs (złącze), styk (sprzęg) łączący 2 elementy systemu komputerowego, zarówno, gdy dotyczy to sprzętu. Istnieją rozmaite rodzaje kart, m.in. graficzne, muzyczne i sieciowe.

Serwer
komputer obsługujący żądania klienta. Istnieją m.in. serwery plików (udostępniają pliki w sieci komputerowej), wydruku (umożliwiają wydruk na drukarce sieciowej), (baz danych (udostępniają je w sieci), WWW (dostarczają strony).

Sieć komputerowa
struktura łącząca systemy komputerowe i urządzenia peryferyjne, które wymieniają dane niezbędne do wykonywania konkretnych funkcji sieci. Podstawowymi rodzajami sieć komputerowych są sieci lokalne, oraz sieci rozległe. Sieci komputerowe są hierarchiczne (zawierają serwery i klientów) albo równorzędne (tj. wszystkie komputery mogą spełniać identyczne zadania). Sieci komputerowe scentralizowane mają wyróżniony węzeł centralny, który steruje wszystkimi operacjami i usługami sieci; rozproszone są rodzajem sieci zdecentralizowanych. Sieci komputerowe łączące kilka różnych sieci nazywa się złożonymi (względnie intersieciami).

HARDWARE
określenie sprzętu komputerowego.

SOFTWARE
określenie oprogramowania.

MS-DOS
prosty system operacyjny dla komputerów PC z procesorami 8 i 16-bitowymi (Intel 80x86), produkcji firmy Microsoft. Powstał jako udoskonalenie systemu CP/M. Mimo wprowadzenia wielu innowacji nigdy nie zapewniał możliwości równoległej pracy wielu programów. Obsługiwany był przede wszystkim z użyciem tekstowego interfejsu użytkownika z wiersza poleceń, w którym należało wpisywać nazwy poleceń i ich parametry. Został wyparty przez system Windows.

Windows
system operacyjny firmy Microsoft, powstały początkowo jako graficzna nakładka na tekstowy system MS-DOS. Obecnie 32-bitowy, wielozadaniowy, w niektórych wersjach wielodostępny (obsługujący wielu użytkowników jednocześnie). Najpopularniejszy system operacyjny komputerów PC. Ma standardowy interfejs.

Unix
system operacyjny, wielodostępny (obsługujący wielu użytkowników) i wielozadaniowy (wykonujący wiele zadań jednocześnie), opracowany przez Dennisa M. Ritchiego i Kena Thompsona w 1969 w firmie AT&T; 1972–74 kod systemu został w całości napisany ponownie w języku C, dzięki czemu możliwe stało się użytkowanie go na różnych komputerach. Od 1976 Unix był rozprowadzany bezpłatnie w ośrodkach akademickich. W 1979 na uniwersytecie Berkeley opracowano wersję Unix BSD, której spadkobiercami jest wiele dzisiejszych systemów (np. FreeBSD).

Drukarka
urządzenie do tworzenia wydruków na papierze lub podobnym materiale (np. folii). Rozróżnia się drukarki igłowe (drukujące z użyciem głowicy wyposażonej w 8, 9 lub 24 elektromagnetyczne igły uderzające w taśmę barwiącą), drukarki atramentowe (drukujące z użyciem głowicy złożonej z tysięcy dysz atramentu) i drukarki laserowe (laser pobudza światłoczuły bęben, którego powierzchnię dotyka papier. Do papieru — wskutek przyciągania elektrostatycznego — przywiera toner, utrwalany później w wysokiej temperaturze).

Internet
[ang. international net] to największa sieć komputerowa na świecie, złożona z mniejszych sieci. Łączy komputery na wszystkich kontynentach, pozwala na wymianę informacji i usług, umożliwia dostęp do ogromnego i stale rosnącego zasobu informacji całego świata.
Komercyjne wykorzystywanie sieci zaczęło się w 1982. Intensywny rozwój nastąpił w końcu lat 80. Wraz z upowszechnieniem się komputerów osobistych. Internet stworzył nową sytuację w globalnym systemie komunikowania, gł. dzięki połączeniu technologii informatycznych z telekomunikacyjnymi. Zrewolucjonizował funkcjonowanie komputerów oraz innych środków masowego przekazu. Istotą tej rewolucji jest nie tylko zmaksymalizowanie szybkości przekazywanej informacji, ale przede wszystkim zniesienie tradycyjnego podziału na nadawców i odbiorców w procesie komunikowania. Każdy użytkownik Internetu może być jednocześnie nadawcą i odbiorcą. Każdy może być uczestnikiem dowolnej listy dyskusyjnej obecnej w sieci i każdy może otworzyć własną stronę w Internecie. Tworzą się różne, mniej lub bardziej wyspecjalizowane grupy użytkowników sieci, istnieją też różne sposoby jej użytkowania. Internet bywa narzędziem wzbogacania specjalistycznej wiedzy (kontakt między naukowcami z wybranych dziedzin), integruje grupy hobbystów, łączy ludzi o podobnych zapatrywaniach politycznych i światopoglądowych. Ale przede wszystkim zniesienie tradycyjnego podziału na nadawców i odbiorców w procesie komunikowania (przekazywania informacji). Każdy użytkownik Internetu może być jednocześnie nadawcą i odbiorcą. Każdy może być uczestnikiem dowolnej listy dyskusyjnej obecnej w sieci i każdy może otworzyć własną stronę w Internecie. Tworzą się różne, mniej lub bardziej wyspecjalizowane grupy użytkowników sieci, istnieją też różne sposoby jej użytkowania. Internet bywa narzędziem wzbogacania specjalistycznej wiedzy (kontakt między naukowcami z wybranych dziedzin), integruje grupy hobbystów, łączy ludzi o podobnych zapatrywaniach politycznych i światopoglądowych. Pojawił się zwyczaj „żeglowania” polegający na swobodnym przerzucaniu różnych stron sieci bardziej dla rozrywki niż dla zdobycia informacji. Wśród użytkowników dopisujących się do poszczególnych grup dyskusyjnych wyłonił się specyficzny język, operujący skrótami, ikonami, dynamizujący kontakt poprzez dowcip na podobnej zasadzie, jak dzieje się to w bezpośredniej rozmowie. Rozwój Internetu przyniósł też pojawienie się specyficznych subkultur komputerowych hackerów (włamywaczy do zamkniętych systemów komputerowych, teoretycznie dla czystej satysfakcji pokonania zabezpieczeń), niebezpieczny zwyczaj wprowadzania wirusów komputerowych, czy wreszcie fenomen tzw. Cyberpunktu — skrajnie anarchistycznego traktowania sieci, co przejawia się m.in. we wprowadzaniu informacji będących quasihappeningową prowokacją. Wiele stacji telewizyjnych czy redakcji gazet otwiera własne strony w Internecie, zamieszczając tam nie tylko materiały autoprezentacyjne, lecz wprowadzając także obszerną ofertę informacyjną, która nie mieści się w ramówkach programów czy na szpaltach druku. Demokratyczny charakter Internetu ma wielu zwolenników, którzy uważają, że nadaje on nową, mimo wszystko pożądaną jakość demokracji i pozwala obywatelom pełniej korzystać z ich praw, zaś na politykach wymusza liczenie się z opinią publiczną.

Specjaliści w dziedzinie komunikowania sygnalizują, że Internet ma też wady — przede wszystkim jest to niebezpieczeństwo braku selekcji w odbiorze informacji. Dla nieprofesjonalisty, który chciałby się czegoś dowiedzieć z nowego dla siebie obszaru wiedzy, istotną trudność sprawia odpowiedź na pytanie, jakie treści są ważne. Zarzuca się, że Internet w stopniu o wiele większym niż bardziej tradycyjne środki przekazu potęguje efekt szumu informacyjnego, że na stronach Internetu znajduje się więcej „śmieci” niż treści przydatnych.

Źródło: Encyklopedia szkolna. Wydanie 4 2004 r.,
Szkolna encyklopedia naukowa. Wydanie 3 2002 r.

Opracował Michał Rodzik i Damian Kucharczyk