Świat wówczas dopiero będzie szczęśliwy,
gdy wszyscy ludzie mieć będą dusze artystów,
to znaczy, gdy z radością wykonywać będą swą pracę.

August Rodin

 

22 października 2009 r. odbyły się w naszej szkole eliminacje do powiatowego etapu XIII Jesiennego Konkursu Recytatorskiego organizowanego przez wojewódzki Ośrodek Kultury w Lublinie (finał konkursu odbędzie się 25 – 26 listopada b.r.). Tegoroczny konkurs przebiega pod hasłem „Podróż do krainy baśni i legend”. Cieszy nas bardzo, że zgłosiło się tak wielu uczestników, którzy włożyli dużo wysiłku w przygotowanie się do recytacji. Uczestnicy prezentowali fragmenty legend oraz wiersze o podanej tematyce.

Konkurs ten skłonił nas do pewnych refleksji, którymi chciałybyśmy się w tym miejscu podzielić.

Musimy pamiętać, że konkursy recytatorskie promują kulturę języka, upowszechniają kulturę słowa, umiejętność sprawnego posługiwania się różnymi formami literackimi. Pobudzają także twórcze zainteresowania dzieci, przybliżają literaturę ojczystą. Poezja ponadto odgrywa bardzo istotną rolę w kształceniu i wychowaniu dzieci. W klasach młodszych  przy opracowywaniu tekstów poetyckich rozbudzamy zainteresowania dzieci nie tylko samą formą wiersza, ale i światem poetyckim. Dodatkowo rymy i łatwo wpadający w ucho rytm przyciągają uwagę uczniów i sprawiają, że niektóre fragmenty zapamiętają na cale życie. Czytanie poezji jest bardzo ważnym czynnikiem w rozwoju osobowości każdego człowieka. Poezja bowiem oddziałuje na nasze myśli, uczucia, emocje i zachowanie, rozwija wrażliwość na piękno języka. Ponadto z całą pewnością rozwija nie tylko zainteresowania, ale też poszerza horyzonty myślowe, daje możliwość zrozumienia innych ludzi, a przez to otaczającego świata. Należy  zatem zauważyć, że  doświadczenia zdobyte przez dzieci w obcowaniu z poezją zaowocują w przyszłości pewnym obyciem literackim, przygotują ucznia do odbioru dojrzalszej literatury i innych form sztuki.

W związku z powyższymi refleksjami należy postawić sobie pytanie, w jaki sposób przygotować się do pięknego recytowania tekstu?

Recytacja to sztuka przekazywania słuchaczom utworu literackiego. Jest ona nie tylko ćwiczeniem pamięci, lecz wzbogaca także język i styl recytującego, uczy poprawnej wymowy i kształci smak estetyczny. Na początku należy wyszukać należyty repertuar. Utwór musi być właściwie dobrany do osoby, ponieważ każdy z nas ma inny temperament, barwę głosu, sposób interpretacji. Dokonując wyboru, recytujący powinien zdawać sobie sprawę z tego, że przekazuje myśli i uczucia konkretnego autora. Nie można przedstawić właściwej interpretacji bez zrozumienia treści utworu. Powinniśmy starać „wczuć” się w tekst. Kiedy już recytator wie, co mówi, należy popracować nad sposobem mówienia. Pamiętać należy o takich podstawowych zasadach, jak: wyraźne wymawianie, prawidłowy oddech, poprawne frazowanie, właściwa intonacja, logiczne akcentowanie. U podstaw recytacji leży właściwa wymowa wyrazów, polegająca na dokładnej i starannej artykulacji wszystkich elementów wyrazu. Oprócz powyższych elementów bardzo ważną rolę odgrywa sztuka prezentacji. Widz staje się partnerem recytatora, z którym należy nawiązać kontakt. Najistotniejszy jest pierwszy moment, wejście na scenę, kiedy należy nawiązać kontakt wzrokowy z publicznością.

W dzisiejszej szkole mniej jest akademii, a na pewno nie ma takich, które pamiętamy z dawnych lat – sztampowych, dalekich od spontaniczności. Za to niewątpliwie jest potrzeba urozmaicenia pracy dydaktycznej. Potrzeba wyzwolenia u wychowanków postawy twórczej. Potrzeba barwności. Taką szansę dają naszym zdaniem właśnie konkursy poetyckie i recytatorskie. I to nie tylko naszym uczniom. Dla nas, nauczycieli, to okazja, by zrobić coś razem.

Człowiek z natury swojej jest twórcą. Dzieci zaś rodzą się z naturalną, wręcz instynktowną, potrzebą i chęcią tworzenia. Aby jednak ucznia zmotywować do samodzielnego i twórczego wysiłku, trzeba go wcześniej dobrze poznać i zdiagnozować jego potrzeby, umiejętności i zdolności.

Patrzymy, jak maluchy z zadziwiającym uporem po każdym upadku wstają i podejmują kolejne i kolejne próby, aż wreszcie postawią pierwszy samodzielny krok. Każda nowo wymówiona sylaba wywołuje ogromną radość i potrzebę nieustannego powtarzania, nieustannego doskonalenia wypowiadanego dźwięku. Zdobycie nowej umiejętności jest źródłem wielkiej radości i samozadowolenia. Niestety, ten naturalny dar najczęściej zanika wraz z rozwojem dziecka. Dlaczego tak się dzieje? Czy nie ma możliwości utrzymania tej zachłanności do zdobywania umiejętności i wiedzy o świecie? Najważniejszą sprawą, nie tylko w zakresie motywowania do nauki, lecz ogólnie kluczem do sukcesu w wychowaniu dziecka, jest jego akceptacja. Dziecko, które wyrasta w atmosferze akceptacji, poczuciu, że jest kochane i szanowane, łatwiej przejmie nasz punkt widzenia. Nasza wiara w możliwości dziecka i pomoc w przekonaniu go do wiary w siebie, może poczynić cuda. A dziecko, które nabierze wiary i pewności siebie, łatwiej pokona problemy i chętniej będzie stawiało czoła przeciwnościom.

Przejdźmy zatem do konkluzji. 

Utwory literackie, często inspirowane głębokimi przeżyciami i uczuciami, nabierają właściwego kształtu dopiero w chwili wygłaszania przed publicznością. Te suche, banalne czasem dialogi ożywają w chwili wygłaszania ich przez uczniów dzięki zdolnościom i umiejętnościom młodych recytatorów oraz znakom sztuki teatralnej wspomagającym słowa.

Proces przygotowawczy staje się twórczym, kreatywnym działaniem, wspólnym poszukiwaniem najwłaściwszego sposobu odczytania tekstu, wydobycia z niego tego, co czasami głęboko ukryte. Wypracowanie autentycznego, ostatecznego kształtu wyzwala zawsze głębokie wzruszenie, przeżycie estetyczne i emocjonalne, które na zawsze wyryje się w pamięci recytatorów.

Niemały udział mają w tym wszystkim nauczyciele, którzy uczą miłości do słowa, rozumieją zdolności twórcze swoich uczniów, udzielają pierwszych wskazówek i życzliwych rad. Wyzwalają w swych uczniach prawdziwą pasję.

 

w górę

 

autor  © 2009 rap