G. I. Nierenberg:"... jeśli człowiek wykonuje coś dla siebie nowego, to wtedy wykazuje się kreatywnością. Każda jednostka posiada potencjał do tworzenia nowych koncepcji, związków i przedmiotów w wielu dziedzinach życia. Dla niektórych kreatywność polega na działaniu świadomym, dla innych to tylko przypadek, a dla jeszcze innych to wręcz niemożliwość".

Dr Edward Land (twórca aparatu fotograficznego Polaroid) definiuje kreatywność jako „... nagłe powstrzymanie głupoty”.

Myślenie lateralne polega na poszukiwaniu nowego spojrzenia na sytuację, na próbie dostrzeżenia przez innych nie zauważonych możliwości, na przeformułowaniu tego, co inni postrzegają jako problem lub zagrożenie, w szansę i rozwiązania.

Myślenie liniowe - do którego jesteśmy przyzwyczajeni - to tradycyjne podejście, polegające na rozłożeniu problemu na części składowe i poszukiwaniu rozwiązań.

Edward de Bono - twórca koncepcji myślenia lateralnego

Myślenie lateralne w optymalnym przypadku powinno doprowadzić do takiej zmiany konfiguracji elementów problemu, aby on sam stał się rozwiązaniem albo ujawniły się rozwiązania niekonwencjonalne.

Niestety myślenie liniowe dominuje i dlatego tak mało firm potrafi stworzyć niekonwencjonalne strategie, przełamać schematyczne zachowania. Sposoby wiązania ze sobą problemów i rozwiązań są zrutynizowane.

* Pozwolenie, by w umyśle wytworzył się odruch poddawania się dominującemu schematowi - praca umysłu polega na szukaniu schematów i dlatego łatwo daje się on uwięzić określonemu sposobowi patrzenia na rzeczy, temu, co de Bono nazywa "celą pojęciową" albo "czynnikiem krępującym".

* Krępowanie swobody myślenia przez sztywne ramy, traktowane jak warunki ograniczające.

* Nieświadome i bezkrytyczne przyjmowanie założeń, przez co swoboda myśli zostanie poddana ograniczeniom.

* Dwubiegunowość, czyli sprowadzanie każdej decyzji do "albo-albo", nawet gdy możliwe są inne rozwiązania.

* Uleganie nawykowi myślenia sekwencyjnego, a więc zaniedbywanie myślenia lateralnego i poszukiwanie jednego jedynego, "najlepszego pomysłu". Jak zauważył de Bono: „Lepiej mieć tak wiele pomysłów, że niektóre z nich okazują się złe, niż nigdy się nie mylić nie mając żadnych pomysłów”.

* Łatwe i bezkrytyczne przyjmowanie rzeczy oczywistych, uleganie pokusie pójścia po linii najmniejszego oporu.

* Przedwczesne wydawanie sądów i pochopne wyciąganie wniosków, co uniemożliwia uruchomienie wyobraźni, mogącej podsunąć inne sposoby podejścia do zagadnienia.

* Konformizm, czyli udzielanie odpowiedzi, których się od nas oczekuje.

* Obawa, żeby nie wypaść niemądrze i nie zostać odrzuconym.

1. Umiejętność przełamywania nawykowych sposobów percepcji sytuacji  zadaniowych.

2. Zdolność do eksplorowania nieświadomości, do zgłaszania idei i pomysłów, nawet wówczas, gdy wydadzą się niejasne i słabo uzasadnione;

3. Umiejętność zwracania uwagi na innych, zdolność do odbioru emocji, postaw, zastawień, myśli i działań członków grupy;

4. Zdolność dostrzegania zróżnicowanych właściwości i funkcji obiektów, zdarzeń i procesów oraz ich wzajemnych związków i uwarunkowań;

5. Zdolność do podawania w wątpliwość, do uzyskiwania dystansu emocjonalnego i intelektualnego do tego, co oczywiste i pewne;

6. Umiejętność szybkiego i adekwatnego dostosowania się do nowych sytuacji;

7. Zdolność do myślenia abstrakcyjnego, do przechodzenia od szczególnego do ogólnego oraz do wprowadzania ładu i jasności w postrzeganiu i interpretacji rzeczy złożonych.

8. Umiejętność "próbowania inaczej", wybierania nieoczekiwanych i trudnych do spostrzegania możliwości, dostosowywanie się do zadania, odnajdywanie tego, co może w danym przypadku prowadzić do rozwiązania;

9. Umiejętność sięgania po analogię, dostrzegania zbieżności i podobieństw między obiektami, zjawiskami, zdarzeniami i procesami pozornie odległymi i mającymi punktów wspólnych, rozumienia i umiejętnego wykorzystywania tych podobieństw w rozwiązywaniu problemów;

10. Zdolność do skutecznego posługiwania się drugą - obok intelektu – władzą poznawczą, tj. intuicją, umiejętność realizowania jej różnorodnych form i przejawów, rozumienie istoty intuicji oraz sposobów jej umacniania i rozwijania;

11. Umiejętność przezwyciężania niedostatku środków i zdolności do osiągania wartości, a na tej drodze - urzeczywistnienia twórczości w jej wielorakich przejawach.

Twórca metody wyszedł z założenia, że każdy człowiek jest zdolny do działania twórczego (jednakże rzadko wykorzystuje on w pełni swoje zdolności twórcze), a jego wyniki (jakość i ilość) zależą przede wszystkim od sposobu wykorzystania tych zdolności.

Jest to technika grupowego tworzenia w krótkim czasie dużej liczby pomysłów.

 Podstawowe zasady:

1. W sesji bierze udział sześć do dwunastu osób, z których tylko niektóre są  bezpośrednio wprowadzone w bieżący problem. Pozostałe, dzięki spojrzeniu z zewnątrz, mogą wnieść odmienne idee i doświadczenia przydatne do rozwiązania problemu.

2. Potrzebny jest prowadzący i protokolant.

Prowadzący określa obowiązujące reguły oraz zwraca uwagę, że celem jest zgromadzenie jak największej liczby pomysłów. Nie podejmuje się żadnej próby oceny pomysłów. Uczestnicy powinni pozbyć się jakichkolwiek oporów przed zgłaszaniem propozycji.

3. W razie potrzeby można przeprowadzić krótkie ćwiczenie wstępne, mające na celu zaznajomienie uczestników z procedurą.

4. Przewodniczący stawia problem, zważając na to, aby nie określić go zbyt wąsko.

5. Przewodniczący otwiera sesję postawieniem pytania w rodzaju: "Na ile sposobów da się....."

6. Przewodniczący zachęca uczestników do zgłaszania propozycji i zapobiega jakimkolwiek próbom ich oceny. Od czasu do czasu może też przypominać uczestnikom, na czym polega bieżący problem.

7. Protokolant streszcza propozycje i zapisuje na planszach, nie próbując ich redagować i eliminować powtórzeń.

8. Przewodniczący stale zachęca do zgłaszania pomysłów i swobodnej gry  skojarzeń. Nigdy nie komentuje.

9. Przewodniczący zamyka sesję po ok. 30-45 min.

10. Ocena pomysłów następuje na dalszym etapie, ewentualnie z udziałem innej grupy ludzi Celem sesji oceniającej jest: Wyłowić od razu pomysły nadające się do zastosowania.

- Wyodrębnić te, które zasługują na dokładniejsze zbadanie.

- Dokonać przeglądu nowych sposobów podejścia do problemu, które pojawiły się w czasie "burzy mózgów".

 Literatura

M. Albright, C. Carr, Największe błędy menedżerów, Wyd. Amber, Warszawa, 1997

M. Armstrong, Jak być lepszym menedżerem, Dom Wydawniczy ABC, 1997

Ch. Coates, Menedżer wszechstronny, Wyd. PSzB, Kraków, 1998

P.F. Drucker, Społeczeństwo pokapitalistyczne, PWN, Warszawa, 1999

R. Fischer, W. Ury, S. Dochodząc do TAK. Negocjowanie bez poddawania się,, PWE, Warszawa, 1999

B. Gatek, Biznes szybki jak  myśl, Wyd. Prószyński i S-ka, Warszawa, 1999

D. Gross, Forbes o największych sukcesach w świecie biznesu, WN-T, Warszawa, 1999

A. Hiat, Dyrektor zarządzający, Narzędzia i metody wspomagające podejmowanie decyzji, Dom Wydawniczy ABC, Warszawa, 1999

P. Kotle, Kotler o marketingu. Jak kreować i opanowywać rynki, Wyd. PSzB, Kraków, 1999

T. Lambert, Problemy zarządzania. 50 praktycznych modeli rozwiązań, Dom Wydawniczy ABC, Warszawa, 1999

E.C. Murphy, IQ  menedżerów, Wyd. Amber, Warszawa, 1997

J. Penc, Menedżer w uczącej się organizacji, PŁ, Łódź, 2000

J.A.F. Stoner, R.E. Freeman, D.R. Gilbert, Kierowanie, PWE, Warszawa, 1999

K. Szczepańska, Techniki menedżerskie w TQM, ALFA-Wero, Warszawa, 1999

D. Tapscott, Gospodarka cyfrowa. Nadzieje i niepokoje Ery Świadomości Systemowej, Wyd. Business Press, Warszawa, 1998

pomysł i opracowanie rap

redaguje Rafał Pastwa  © 2017