Dziesięciotysięczna Poniatowa leży w zachodniej części Lubelszczyzny w odległości 43 km na południowy-zachód od Lublina. Obejmuje teren miasta o powierzchni 15,2 km² oraz obszary wiejskie o powierzchni 68,9 km².

Pod względem geologicznym obszar ten wchodzi w skład dużej jednostki tektonicznej ciągnącej się od Ukrainy aż do Bałtyku zwanej niecką brzeżną lub niecką lwowsko-lubelską. Główne rysy budowy geologicznej pochodzą z okresu kredy, lecz wykazują zależność od starszej być może paleozoicznej powierzchni. Miąższość skał kredowych wynosi nawet 1000 m., a wśród nich można wyróżnić: twardsze wapienie, opoki, gezy oraz bardziej miękkie margle. Wzdłuż pasów kredy marglistej ciągnął się dzisiaj z zasady tereny niższe jak np. doliny rzeczne. Utworów trzeciorzędowych nie stwierdzono. Na utworach kredowych spoczywają utwory czwartorzędowe (polodowcowe): gliny zwałowe, piaski, piaski z głazami, piaski fluwioglacjalne oraz utwory pylaste podobne do lessu i less o bardzo zróżnicowanej miąższości. Z najmłodszego okresu pochodzą utwory akumulacji rzecznej, występujące w dolinach rzecznych.

Według podziału fizjograficznego województwa Lubelskiego opracowanego przez A. Chałubińską i T. Wilgata na terenie gminy Poniatowa wyróżniamy trzy regiony geograficzno-krajobrazowe: Równinę Bełżycką, Kotlinę Chodelską i Płaskowyż Nałęczowski. Największy obszar gminy zajmuje Równina Bełżycka, północno-wschodnie krańce (okolice Niezabitowa i Kocianowa)  to fragment Płaskowyżu Nałęczowskiego, a południowo-zachodnią częścią gminy jest Kotlina Chodelska. Równina Bełżycka to płaskowyż wyżynny o niewielkich różnicach wysokości względnych i dość ubogiej rzeźbie powierzchni. Płaską wierzchowinę przecinają płytkie zaklęsłości denudacyjne. Jest pokryta cienką powłoka materiałów pylastych, nie przypominających na ogół typowego lessu, zalega na utworach kredowych i glinach zwałowych.

Samo miasto położone wśród lasów na dwóch niewysokich wzniesieniach przedzielonych doliną rzeczki Kraczewianki można nazwać zielonym miastem o zdrowych komfortowych warunkach do zamieszkania. W centrum miasta znajduje się okazały zalew, który szczególnie w okresie letnim podnosi urokliwość środowiska.

Pod względem klimatycznym (według podziału R. Gumińskiego) nasza okolica należy do t. zw. dzielnicy klimatycznej lubelskiej. Ogólnie można powiedzieć, że jest to klimat umiarkowanie kontynentalny, chociaż doliny rzeczne posiadają własne mikroregiony klimatyczne. Średnia roczna temperatura powietrza na poziomie rzeczywistym wynosi około 7,5°C, jej maksymalne wartości notowane są w lipcu (średnio 17,9°C), zaś minimalne w styczniu (średnio -3,5°C). Roczna amplituda temperatur nie przekracza 22°C. Lato trwa około 100 dni podobnie jak zima, a okres wegetacyjny około 220 dni. Średnia roczna suma opadów wynosi około 600 mm, przy czym maksimum opadów przypada na lato i wynosi 230-240 mm.

Cały obszar gminy położony jest w dorzeczu Wisły w zlewniach Chodelki (południowa i centralna część) oraz Bystrej (południowo-wschodnia część gminy). Południowa i zachodnia część obszaru odwadniana jest przez Poniatówkę (źródła w Płowiznach i Poniatowej Wsi), Wronówkę (źródła we Wronowie), Kowalankę (źródło w Kowali), a na krótkim odcinku przez bezimienny ciek spod Kraczewic zwany potocznie Kraczewianką oraz bezimienny ciek zasilany przez źródełko w Leśniczówce. Wody gruntowe występują na różnej głębokości w zależności od rzeźby terenu. W dolinach poziom wód jest płytki, na wierzchowinach głębokość studni wynosi nawet kilkadziesiąt metrów.

Roślinność regionu nie ma charakteru naturalnego. Można mówić o dwóch typach zbiorowisk roślinnych: dolinnych oraz zbiorowiskach wierzchowin i zboczy dolinnych. Największe bogactwo roślinne to lasy zajmujące 16,4% powierzchni. Inne zbiorowiska roślinne to nieliczne łąki oraz niewielkie zbiorniki wód stojących. Ze zbiorowisk leśnych występują lasy sosnowo-dębowe, dębowo-grabowe, w środowisku suchym lasy sosnowe, a w środowisku podmokłych dolin rzecznych lasy olszowe oraz łęgowe. W okolicy Obliźniaka i Wólki Łubkowskiej pozostały resztki lasów grądowych. Na suchym obszarze wydmowym Góry Ruskiej występuje bór chrobotkowy.

Na obszarze gminy stwierdzono występowanie 15 gatunków roślin naczyniowych podlegających całkowitej ochronie prawnej, 6 ochronie częściowej i 4 lokalnie rzadkich. Ciekawostkami florystycznymi było odkrycie tojadu mołdawskiego przez mgr Jacka Jankowskiego nauczyciela biologii Liceum Ogólnokształcącego w Poniatowej i groszku wschodniokarpackiego przez prof. UMCS Floriana Świąsa. Występują również u nas chronione rzadkie porosty (tarczownica i mąkla) oraz jedyne na Lubelszczyźnie stanowisko galaretnicy czarnej. W środowisku leśnym żyje około 100 gatunków ptaków, chronione gatunki płazów, występują pospolite gady, żyje też zwierzyna i ptactwo łowne.

Gatunki roślin objęte ochroną (występujące na terenie gminy Poniatowa)

Auruneus diocius parzydełko leśne
Daphne muzereum wawrzynek wilcze-łyko
Digitalis glandiflora naparstnica wielokwiatowa
Edera helix bluszcz pospolity
Lilium martagon lilia złotogłów
Lycopodium clavatum L. widłak goździsty
Lathyrus laevigatus groszek wschodniokarpacki
Nymphea alba grzybienie białe
Chimaphlia umbellata pomocnik baldaszkowy
Clematis recta powojnik prosty
Lycopodium annotiunum widłak szerokolistny
Platanthera bifolia podkolan biały
Epipactis helleborine kruszczyk szerokolistny
Listeria ovata listeria jajowata
Vinca minor barwinek pospolity

Gatunki roślin objęte ochroną częściową (występujące na terenie gminy Poniatowa)

Asarum auropaeum kopytnik pospolity
Asperulla odorata marzanka wonna
Convallaria majalis konwalia majowa
Ledum palustre bagno zwyczajne
Polypodium vulgare paprotka zwyczajna
Vihurnum opulus kalina koralowa

w górę

 

autor  © 2009 rap